Βρήκαν όπλο για να σκοτώσουν την «πρωτεΐνη του θανάτου»

Συμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Molecular Cell», επιστήμονες του Χάρβαρντ, με επικεφαλής τον Ελληνα Ευριπίδη Γαβαθιώτη, ανακάλυψαν τα βασικά στάδια από τα οποία περνάει η πρωτεΐνη ΒΑΧ για να ξεδιπλώσει τη θανατηφόρα μορφή της. Το γεγονός ότι οι διαφορετικές φάσεις της πρωτεΐνης κατεγράφησαν, δίνει ελπίδες στους ειδικούς ότι άμεσα μπορούν να βρουν και τρόπους για να εμπΕίχε προηγηθεί μία ακόμη δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό «Nature» στις 23 Οκτωβρίου του 2008, όπου η επιστημονική ομάδα επιβεβαίωνε την ανακάλυψη του βιολογικού «διακόπτη», ο οποίος ενεργοποιεί την «πρωτεΐνη του θανάτου» ΒΑΧ.

«Οι πρόσφατες ανακαλύψεις για τον "διακόπτη", προσφέρουν τη δυνατότητα ανάπτυξης φαρμάκων που θα προκαλούν τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων, καθώς και την εύρεση νέων θεραπειών για καρκίνους διαφόρων μορφών», εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο Ευριπίδης Γαβαθιώτης, που δηλώνει αισιόδοξος για το «αύριο» της επιστημονικής έρευνας κατά της πρωτεΐνης ΒΑΧ.

ΕνεργοποίησηΗ πρωτεΐνη ΒΑΧ, αποκαλούμενη και ως «δολοφόνος» των κυττάρων, ενεργοποιείται μέσω του «διακόπτη» της και μεταμορφώνεται από την ανενεργό μορφή της σε μία διαφορετική, ενεργό μορφή, η οποία της δίνει μία πανίσχυρη δυνατότητα να προκαλεί τον θάνατο των κυττάρων.

Συγκεκριμένα, η ΒΑΧ, στην τελική μορφή της, δημιουργεί οπές στην εξωτερική μεμβράνη των μιτοχονδρίων προκαλώντας την καταστροφή τους. «Καταφέραμε να προσδιορίσουμε τις συγκεκριμένες περιοχές της ΒΑΧ που διαφοροποιούνται από την ανενεργό μορφή της. Η πρόσφατη ανακάλυψη μας δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε φαρμακευτικά μόρια που θα παρεμποδίζουν ένα από τα στάδια του μηχανισμού δράσης της BAX και έτσι θα την απενεργοποιούν.

Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούμε να σταματήσουμε τον πρόωρο θάνατο των κυττάρων σε καταστάσεις όπως η καρδιακή προσβολή, η καρδιακή ανεπάρκεια, το εγκεφαλικό, σε νόσους γήρανσης, καθώς και στον διαβήτη», επισημαίνει ο διακεκριμένος επιστήμονας.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο προσδιορισμός του τρόπου απενεργοποίησης της πρωτεΐνης BAX θα μας οδηγήσει σε νέες μεθόδους αντιμετώπισης διαφόρων ασθενειών. «Οι προσπάθειές μας επικεντρώνονται στην ανάπτυξη νέων φαρμακευτικών ουσιών που θα στοχεύουν στην απενεργοποίηση της πρωτεΐνης ΒΑΧ όταν αυτή υπάρχει σε αυξημένα επίπεδα, οπως π.χ. στα καρδιομυϊκά κύτταρα κατά τη διάρκεια της καρδιακής προσβολής, που νεκρώνουν και αυτό αποβαίνει μοιραίο για τη λειτουργία της καρδιάς.

Γνωρίζουμε ότι τα καρδιομυϊκά κύτταρα δεν μπορούν να αναγεννηθούν, τουλάχιστον στο μεγάλο ποσοστό που θανατώνονται κατά τη διάρκεια της καρδιακής προσβολής, και σε αυτόν τον θάνατο των καρδιομυϊκών κυττάρων η ΒΑΧ παίζει ουσιαστικό ρόλο».

«ΕΧΘΡΟΣ» ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

• Οι καρδιαγγειακές παθήσεις ευθύνονται για το 40% των θανάτων και αποτελούν τον μεγαλύτερο εχθρό της υγείας του παγκόσμιου πληθυσμού.
• Περίπου το ήμισυ των θανάτων από καρδιαγγειακές παθήσεις οφείλεται σε αιφνίδια καρδιακά επεισόδια, τα οποία συνδέονται με τον θάνατο πολλών καρδιακών κυττάρων.

Πλούσια καριέρα
Δημοσιεύσεις εργασιών και διπλώματα ευρεσιτεχνίας

Ο δρ Ευριπίδης Γαβαθιώτης είναι μέλος του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού (λέκτορας) του τμήματος παιδιατρικής ογκολογίας στο Ιδρυμα Καρκίνου Ντάνα Φάρμπερ (Dana-Farber Cancer Institute) και της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. Μεγάλωσε στην Ελλάδα και έλαβε το πτυχίο του στη χημεία από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης και το διδακτορικό πτυχίο του στη χημική βιολογία στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ.

Επειτα, εργάστηκε ως ερευνητικός επιστήμονας στο τμήμα ανακάλυψης φαρμάκων στη φαρμακευτική εταιρεία De Novo Pharma­ceuti­cals. Ακολούθησε μεταδιδακτορική υποτροφία στη δομική και μοριακή βιολογία στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ της Νέας Υόρκης.

Η έρευνά του συνδυάζει τη χημική, δομική, μοριακή και κυτταρική βιολογία και εστιάζεται στη δομή, τη λειτουργία και τη στόχευση πρωτεϊνικών μονοπατιών και των πρωτεϊνικών αλληλεπιδράσεων που ρυθμίζουν τις αποφάσεις ζωής και θανάτου στο κύτταρο και απορρυθμίζονται στις ανθρώπινες ασθένειες. Εχει δημοσιεύσει εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά υψηλού αντίκτυπου (Nature, Molecu­lar Cell) και είναι εφευρέτης με διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Στον δρα Γαβαθιώτη έχουν απονεμηθεί αρκετά βραβεία και υποτροφίες κατά τη σταδιοδρομία του.οδίσουν την εξέλιξή της.