Όπως εξηγεί ο χειρουργός-γυναικολόγος κ. Γεώργιος Πιστοφίδης, διευθυντής της Γυναικολογικής Κλινικής στο Θεραπευτήριο Αθηνών «Λευκός Σταυρός» και μέλος του Βασιλικού Κολεγίου Γυναικολόγων Βρετανίας, η λέξη λαπαροσκόπηση είναι ελληνική και ετυμολογικά σημαίνει «έλεγχος της κοιλιάς».Με τη μέθοδο αυτή ελέγχονται όλα τα όργανα που βρίσκονται στο εσωτερικό της κοιλιακής χώρας, όπως το στομάχι, το συκώτι, το λεπτό και το παχύ έντερο, καθώς και τα έσω γεννητικά όργανα που βρίσκονται στην πύελο.
Η λαπαροσκόπηση αποτελεί μέρος των ενδοσκοπικών μεθόδων. Όταν χρησιμοποιούνται τέτοιες τεχνικές, το τραύμα είναι τόσο μικρό ώστε να δικαιολογεί τον όρο «ελάχιστη επεμβατική τεχνική». Σήμερα πλέον όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις που απαιτούσαν μεγάλες τομές, τείνουν να αντικατασταθούν με ενδοσκοπικές μεθόδους.
Τα γυναικολογικά λαπαροσκοπικά χειρουργεία διακρίνονται σε μικρά ή ελαφρά (όπως η διαγνωστική λαπαροσκόπηση και η διατομή λεπτών συμφύσεων), σε μέσης βαρύτητας (όπως η αφαίρεση εξωμητρίου, κύστης ωοθήκης, περιτοναϊκής ενδομητρίωσης και διάνοιξης σαλπίγγων), και σε βαριές επεμβάσεις (όπως η αφαίρεση ινομυωμάτων, μήτρας και ωοθηκών, ουρογυναικολογικές επεμβάσεις και αφαίρεση οπισθοπεριτοναϊκής ενδομητρίωσης).
Σε εξειδικευμένα κέντρα ακόμα και γυναικολογικές ογκολογικές επεμβάσεις είναι εφικτές.
Η διαγνωστική λαπαροσκόπηση
Στην γυναικολογία μια συχνή ένδειξη για διαγνωστική λαπαροσκόπηση είναι η δυσκολία επίτευξης κύησης.
Πολλά ζευγάρια υποβάλλονται σε εξετάσεις (λ.χ. σπέρματος ή σαλπιγγογραφία), αλλά δεν βρίσκουν ξεκάθαρες απαντήσεις. Κάποια από αυτά καταλήγουν σε ορμονικές θεραπείες γονιμότητας (όπως σπερματεγχύσεις) που αποτυγχάνουν. Ο όρος «ανεξήγητη στειρότητα» που συχνά αποδίδεται σε αυτά τα ζευγάρια είναι λάθος. Η λύση τις περισσότερες φορές κρύβεται στα έσω γεννητικά όργανα στο εσωτερικό της πυέλου!
Σε πολλές περιπτώσεις οι σάλπιγγες, οι οποίες φαίνονται διαβατές με την σαλπιγγογραφία, έχουν λειτουργικά προβλήματα που φαίνονται μόνο λαπαροσκοπικά. Τέτοια προβλήματα προκαλούν παλαιότερες ή πρόσφατες πυελικές φλεγμονές ή παθήσεις όπως η ενδομητρίωση. Υπάρχουν επίσης περισαλπιγγικές συμφύσεις που ακινητοποιούν τις σάλπιγγες, αλλά δεν φαίνονται ούτε με υπέρηχο ούτε με σαλπιγγογραφία.
Τέτοιες συμφύσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν κατά την διάρκεια της λαπαροσκόπησης, με αποτέλεσμα την άμεση βελτίωση των πιθανοτήτων του ζεύγους για εγκυμοσύνη.
Η διαγνωστική λαπαροσκόπηση είναι απλά εξεταστική μέθοδος (όπως η γαστροσκόπηση ή η κολονοσκόπηση). Βέβαια, στη διάρκειά της μπορεί να γίνουν χειρουργικές παρεμβάσεις, εφόσον η γυναίκα και ο χειρουργός είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι.
Η χειρουργική λαπαροσκόπηση
Η χειρουργική λαπαροσκόπηση έχει πλέον αντικαταστήσει στην γυναικολογία τα περισσότερα «ανοιχτά» χειρουργεία, επειδή προσφέρει καλύτερες οπτικές δυνατότητες από τα «ανοιχτά» χειρουργεία, καθώς και μεγέθυνση του χειρουργικού πεδίου που συμβάλλει στην ακρίβεια των κινήσεων του χειρουργού και στην καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος.
Επιπλέον, λόγω της καλύτερης ανάλυσης επιτυγχάνεται μικρότερο τραύμα, λιγότερη αιμορραγία και πιο σπάνια προκαλούνται μετεγχειρητικές συμφύσεις. Σε πολλές διεθνείς μελέτες η πιθανότητα πρόκλησης μετεγχειρητικών συμφύσεων μετά από ανοιχτή αφαίρεση ινομυωμάτων φθάνει το 80-90%. Σε πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη που συμμετείχαμε ως ομάδα, τα ποσοστά δημιουργίας συμφύσεων σε 65 γυναίκες που υποβλήθηκαν σε λαπαροσκοπική ινομυωματεκτομή δεν ξεπερνούσαν το 37%.
Σημαντικό είναι ακόμα ότι οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις σε γυναίκες που δεν έχουν τεκνοποιήσει, διατηρούν τη γονιμότητα πιο ακέραια σε σχέση με τα ανοιχτά χειρουργεία, ενώ η ασθενής υποφέρει λιγότερο μετά την επέμβαση, στις περισσότερες περιπτώσεις φεύγει από την κλινική την επόμενη ημέρα και η επέμβαση έχει καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Η επιστροφή εξάλλου στις φυσιολογικές δραστηριότητες γίνεται σε 7 έως 10 ημέρες.
Τα τελευταία 25 χρόνια έχουν διενεργηθεί διεθνώς αναρίθμητες λαπαροσκοπικές επεμβάσεις και έχει αποδειχθεί πως οι κίνδυνοι και οι επιπλοκές είναι συγκρίσιμοι ή λιγότεροι από αυτούς με τα «ανοιχτά» χειρουργεία.
Η λαπαροσκοπική τεχνική είναι εξαιρετικά ασφαλής όπως και η αναισθησία που χορηγείται όσο κρατάει η επέμβαση. Και οι δύο τεχνικές έχουν βελτιωθεί με την πάροδο των ετών και η γρήγορη ανάρρωση από λαπαροσκοπικές επεμβάσεις οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα νεότερα φάρμακα και στις τεχνικές της αναισθησιολογίας.
Αντενδείξεις
Η χειρουργική λαπαροσκόπηση έχει σχετικές και απόλυτες αντενδείξεις. Σχετικές είναι εκείνες που έχουν σχέση με τη χειρουργική πείρα και δεινότητα του εκάστοτε χειρουργού (πρακτικά είναι στο χέρι του χειρουργού να αποφασίσει που θα βάλει τα όριά του). Για παράδειγμα, σχετική αντένδειξη αντιπροσωπεύουν τα μεγάλα ινομυώματα ή οι μεγάλες ινομυωματώδεις μήτρες, αλλά όχι για όλους τους χειρουργούς.
Πολλαπλές προγενέστερες λαπαροτομίες επίσης αποτελούν σχετική αντένδειξη. Τεράστιες μάζες όμως, ή γενικευμένη κοιλιακή κακοήθεια αποτελούν απόλυτη αντένδειξη και πρέπει να γίνονται με «ανοιχτά» χειρουργεία λόγω του εξαιρετικά περιορισμένου ενδοκοιλιακού χώρου
