Κατά την τελευταία δεκαετία έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση της επίπτωσης των καρκινωμάτων εκ πλακωδών κυττάρων της κεφαλής και του τραχήλου παγκοσμίως, και ειδικότερα στις γυναίκες. Παγκοσμίως, παρουσιάζονται σχεδόν 600.000 νέα κρούσματα καρκίνου κεφαλής και τραχήλου ετησίως, ενώ μόνο στην Ευρώπη εκτιμάται ότι ετησίως παρουσιάζονται περίπου 143.000 νέα κρούσματα καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου και σημειώνονται περισσότεροι από 68.000 θάνατοι εξαιτίας της νόσου.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα των καρκινωμάτων εκ πλακωδών κυττάρων της κεφαλής και του τραχήλου είναι μη ειδικά και μπορεί να περιλαμβάνουν:
* Επίμονο πονόλαιμο.
* Δυσκολία μάσησης ή πόνος κατά την κατάποση
* Επίμονη ρινική απόφραξη ή ρινορραγίες
* Οίδημα στον τράχηλο ή τη γνάθο
* Παρατεταμένο βράγχο (βραχνάδα) ή αλλαγή της φωνής
* Ωτταλγία
* Αλγος στο πρόσωπο ή την άνω γνάθο
* Ασυνήθεις λευκές (λευκοπλακία) ή ερυθρές (ερυθροπλακία) πλάκες στο στόμα.
Παράγοντες κινδύνου
Συγκεκριμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκινωμάτων εκ πλακωδών κυττάρων της κεφαλής και του τραχήλου και περιλαμβάνουν:
* Ηλικία: ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου είναι συχνότερος σε ανθρώπους ηλικίας άνω των 40 ετών.
* Φύλο: οι άντρες είναι δύο έως τρεις φορές πιθανότερο απ' ό,τι οι γυναίκες να εμφανίσουν καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, όμως το ποσοστό εμφάνισης καρκίνου κεφαλής και τραχήλου στις γυναίκες σημειώνει αύξηση.
* Κάπνισμα: οι καπνιστές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος απ' ό,τι οι μη καπνιστές.
* Αλκοόλ: Χρόνια κατανάλωση αλκοόλ.
* HPV: Τα άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.
**Στάδια
Ο προσδιορισμός των σταδίων αποτελεί έναν τρόπο περιγραφής του καρκίνου με βάση το σημείο στο οποίο βρίσκεται, εάν έχει εξαπλωθεί ή σε ποια σημεία και εάν επηρεάζει τις λειτουργίες άλλων οργάνων. Τα στάδια των καρκινωμάτων εκ πλακωδών κυττάρων της κεφαλής και του τραχήλου διακρίνονται σε:
* Στάδιο Ι και ΙΙ: οι καρκίνοι είναι μικροί, εντοπισμένοι και συνήθως ιάσιμοι.
* Στάδιο ΙΙΙ και IV Α-Β: συνήθως οι καρκίνοι είναι τοπικά προχωρημένοι ή/και έχουν εξαπλωθεί στους τοπικούς λεμφαδένες.
* Στάδιο IV C: οι καρκίνοι είναι μεταστατικοί (έχουν εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα σημεία του οργανισμού).
Θεραπευτικές επιλογές
Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο και το σημείο της νόσου και τη συνολική κατάσταση της υγείας του ασθενούς. Συχνά οι ασθενείς λαμβάνουν συνδυασμό διαφορετικών τύπων θεραπειών.
**Χειρουργική επέμβαση
Οι ασθενείς με εντοπισμένη νόσο που δεν έχει εξαπλωθεί δύνανται να υποβληθούν σε χειρουργική αφαίρεση του όγκου. Μετά τη χειρουργική επέμβαση μπορεί να ακολουθήσει ακτινοθεραπεία.
**Ακτινοθεραπεία
Οι ασθενείς με τοπικά προχωρημένους όγκους, οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να αφαιρεθούν χειρουργικά, μπορούν να υποβληθούν αποκλειστικά σε ακτινοθεραπεία ή σε ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ή σε συνδυασμό με cetuximab. Ο συνδυασμός της χημειοθεραπείας με την ακτινοθεραπεία έχει θετικό αντίκτυπο στην επιβίωση, αλλά συνδέεται με αύξηση των περιστατικών οξείας και καθυστερημένης τοξικότητας.
**Χημειοθεραπεία
Η χημειοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση -προεγχειρητικά, εάν ο όγκος είναι μεγάλος ή για να μειωθεί το μέγεθος ή ο αριθμός των μεταστάσεων- και μετεγχειρητικά μαζί με ακτινοθεραπεία για να βοηθήσει στην αποτροπή της επανεμφάνισης του καρκίνου. Σε προχωρημένη (μεταστατική) νόσο η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται ανακουφιστικά για τη συρρίκνωση των όγκων, το μετριασμό των συμπτωμάτων και της δυσφορίας και την παράταση της επιβίωσης.
**Στοχευμένες θεραπείες
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί διάφορες στοχευμένες θεραπείες για την αντιμετώπιση καρκίνων της κεφαλής και του τραχήλου. Οι καινοτόμες αυτές θεραπείες στοχεύουν τα ελαττωματικά γονίδια ή τις ασυνήθιστα υψηλές συγκεντρώσεις πρωτεϊνών σε συγκεκριμένα καρκινικά κύτταρα της κεφαλής και του τραχήλου, που συμβάλλουν στην αύξηση και την ανάπτυξη του καρκίνου.
Οι συχνότερες περιοχές εμφάνισης καρκίνων κεφαλής και τραχήλου είναι:
* Στη στοματική κοιλότητα (43%)
* Στο φάρυγγα (33%)
* Στο λάρυγγα (24%)
ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
*Ρινοφάρυγγας
*Οροφάρυγγας
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
*Λαρυγγοφάρυγγας
*Φάρυγγας
*Ρουθούνι
*Γλώσσα
*Λάρυγγας
*Τραχεία
